Mẫu Thượng Thiên - Mẫu Cửu Trùng Thiên - Mẫu Đệ Nhất Tiên Thiên là ai

Mẫu Thượng Thiên hay còn được gọi là Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên, là một vị thần trong hệ thống tín ngưỡng Đạo Mẫu ở Việt Nam, thuộc nhánh Tứ Phủ. Mẫu Thượng Thiên được xem như người cai quản Thiên Phủ, một trong các cấp trên của hệ thống thần linh trong Đạo Mẫu. 

Trong tín ngưỡng Đạo Mẫu, có một số nhân vật được coi là biểu tượng của Mẫu Thượng Thiên hoặc được tôn thờ như Mẫu Đệ Nhất. 

1. Thanh Vân Công Chúa (Mẫu Cửu Trùng Thiên): Công chúa Thanh Vân được tôn vinh là một biểu tượng của Mẫu Thượng Thiên, và còn được biết đến với tên gọi Mẫu Cửu Trùng Thiên. Biệt danh này xuất phát từ truyền thuyết về việc Mẫu Thượng Thiên thường xuất hiện ở cửu trùng, là nơi gặp gỡ giữa trời và đất.

2. Liễu Hạnh Công Chúa (Mẫu Liễu Hạnh, Bà Chúa Liễu): Liễu Hạnh Công Chúa cũng được coi là một biểu tượng của Mẫu Thượng Thiên. Bà được tôn vinh với tên gọi Mẫu Liễu Hạnh hoặc Bà Chúa Liễu.

Mẫu Thượng Thiên thường được thể hiện trong hình tượng với tông màu đỏ, đây là màu sắc biểu tượng của Thiên Phủ, nơi mà Mẫu được coi là người cai quản. Tượng Mẫu Đệ Nhất thường được đặt chính giữa trong Tam Tòa Thánh Mẫu, hai bên có thể là tượng Mẫu Thượng Ngàn và Mẫu Thoải, những vị thần thuộc về hệ thống tín ngưỡng Đạo Mẫu. Để hiểu rõ hơn về vị Mẫu Thượng Thiên hãy cùng Tử Vi Hội Quán tìm hiểu trong bày viết này nhé.

Nguồn gốc Mẫu Thượng Thiên

Sự tích về Mẫu Cửu Trùng Thiên là một trong những khía cạnh của tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, và nó vẫn đang là một điểm tranh luận trong nghiên cứu và tôn thờ Mẫu. Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, Mẫu Cửu Trùng Thiên đóng một vai trò quan trọng, tuy nhiên, vị trí của Mẫu Đệ Nhất giữa bà và Thánh Mẫu Liễu Hạnh vẫn chưa rõ ràng.

Cửu Trùng Thiên trong tên gọi có nghĩa là "chín tầng trời," và nó ám chỉ đến khắp cõi trời và đất, nơi Mẫu Thượng Thiên cai trị và thống trị. Hình ảnh Mẫu Cửu Trùng Thiên có vai trò quan trọng trong thần điện của tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ. Tên gọi này thể hiện sự kính trọng và tôn thờ đối với sự quyền uy và siêu nhiên của Mẫu Thượng Thiên, người đang trị vì tất cả mọi thứ trong cõi trời đất.

Mẫu Thượng Thiên là Cửu Huyền Thiên công chúa

Mẫu Thượng Thiên là một trong những vị Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, và khác với Mẫu Thượng Ngàn và Mẫu Thoải, bà không giáng trần và ít có thông tin về thân thế, xuất xứ và những câu chuyện thần tích về bà.

Về xuất xứ, có ý kiến cho rằng Mẫu Thượng Thiên có thể có nguồn gốc từ Cửu Huyền Thiên công chúa, một vị thần trong truyền thuyết Trung Quốc. Tuy nhiên, thông tin về điều này vẫn là một vấn đề chưa rõ ràng và đang được tranh cãi.

Có thuyết kể rằng Mẫu Thượng Thiên đã giúp người dân Việt Cổ từ thời lập nước đánh đuổi giặc Xuy Vưu khi họ xâm lược đất nước Việt Nam, và do đó, bà được tôn thờ và nhớ ơn như một vị thần bảo vệ và giữ gìn an ninh và bình yên cho đất nước và nhân dân.

Mẫu Thượng Thiên là Mẫu Liễu Hạnh

Thật sự, thông tin về Mẫu Thượng Thiên trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ hiện đã trở nên ít rõ ràng và ít được biết đến hơn so với Mẫu Liễu Hạnh. Một phần lý do có thể là do sự xuất hiện của Mẫu Liễu Hạnh, được cho là hóa thân của Mẫu Thượng Thiên, đã làm cho Mẫu Cửu Trùng Thiên ít được nhắc đến hơn.

Ngày nay, đền thờ Mẫu Thượng Thiên cũng không còn nhiều, và một số nơi thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên có thể đã ít được duy trì do sự phổ biến của Mẫu Liễu Hạnh. Tại các đền, điện thờ Tứ Phủ, có nơi thờ Mẫu Thượng Thiên ở chính cung, và cũng có nơi thờ bà ở ban trung thiên, tượng trưng cho vị trí cao quý của bà trong thần thoại.

Một trong số các đền thờ chính nổi tiếng có thể kể tới là Đền Mẫu Cửu ở xã Ninh Sở, huyện Thường Tín, Hà Nội. Đền này có lịch sử lâu đời, nhưng ngày nay không ai biết chính xác năm xây dựng của nó. Thật là thú vị khi tìm hiểu về sự phát triển và sự thay đổi trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.

Theo Thần tích về nguồn gốc của Đền Mẫu Cửu Trùng Thiên rất thú vị. Trước đây, vùng này nổi tiếng với nghề mây tre đan, và một ông lão thường qua sông để bán hàng nhưng thường gặp khó khăn trong kinh doanh. Một ngày nọ, ông nhìn thấy một bức tượng đang trôi trên sông. Ông quyết định lấy dây cột vào bờ và hứa rằng sẽ quay lại để vớt nó lên sau khi bán hàng xong. Điều kỳ lạ là ngày hôm đó, ông bán hàng rất đắt giá và quyết định quay về sông để lấy bức tượng.

Ban đầu, bức tượng trôi trên sông nhẹ nhàng, nhưng khi nó tới nơi chính là vị trí của đền thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên ngày nay, bức tượng bỗng trở nên nặng trĩu. Ông lão không thể di chuyển nó nữa và buộc phải đặt nó lại tại đó. Ông bắt đầu hàng ngày thắp hương và tôn thờ bức tượng.

Kể từ ngày đó, ông lão thấy cuộc sống kinh doanh của mình trở nên thuận lợi hơn, và tiếng lành vọt đến xa. Nhiều người trong vùng cũng đến cúng viếng đền và được những điều thuận lợi. Từ đó, nơi đó dần trở thành một ngôi đền, và chính là đền Mẫu Cửu Trùng Thiên ngày nay. Năm 2004, đền này đã bị hỏa hoạn, nhưng sau đó đã được tu bổ và khôi phục khang trang hơn trước. Đây là một ví dụ rất đẹp về sự linh thiêng và tâm linh trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt Nam.

Ngoài đền Mẫu Cửu Trùng Thiên còn có đền cô Chín ở đền Sòng Sơn, phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Nơi đây còn được người dân biết đến là một nơi linh thiêng và có một Cung Cấm dành thờ phụng Mẫu Thượng Thiên.

Bức tượng Thánh Mẫu Cửu Trùng Thiên được đặt tại đỉnh cao nhất của ngọn núi Cổ Bồng, là một biểu tượng quan trọng được người dân tôn vinh. Bức tượng này được dựng bằng đồng, có trọng lượng lên đến một tấn và cao khoảng 2,3 mét, tượng trưng cho sự linh thiêng và quyền năng của Thánh Mẫu trong tâm trí của người dân.

Lễ Mẫu Cửu Trùng Thiên diễn ra hàng năm vào ngày 9/9 âm lịch, là dịp quan trọng cho người dân tới thăm đền và cầu nguyện. Trong ngày lễ này, người dân thường mang theo nhang , hoa tươi,trái cây hay xôi, gà luộc.. ,  để cầu xin sức khỏe, tài lộc và bình an từ Thánh Mẫu. Đây là một nét văn hóa tín ngưỡng phong phú và đặc sắc của người Việt Nam.

Bài văn khấn Mẫu Liễu Hạnh

Nam mô A Di Đà Phật !

Nam mô A Di Đà Phật !

Nam mô A Di Đà Phật !

Hương tử chúng con thành tâm kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế.
Kính lạy:…

– Đức Cửu Trùng Thanh Vân lục cung công chúa.

– Đức Thiên Tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng công chúa, sắc phong Chế Thắng Hòa Diệu Đại Vương, gia phong Tiên Hương Thánh mẫu.

– Đức Đệ Nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.

– Đức Đệ Tam Thủy Phủ, Lân Nữ Công Chúa.

– Đức Đệ Tứ Khâm Sai Thánh mẫu, Tứ Vị Chầu bà, năm tòa Quan Lớn, mười dinh các Quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, Ngũ Hổ Đại Tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.

Tín chủ con là:………………………………………………………………

Cùng gia quyến, ngụ tại:…………………………………………………..

Hôm nay tín chủ con đến…………..thắp nén hương thơm khấu đài vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài Lưu phúc lưu ân, phù hộ độ trì, bốn mùa không hạn ách nào xâm phạm, tám tiết có điều lành tiếp ứng. Cháu con được chữ bình an, học hành chăm chỉ có tài có chí nên danh nên phận, gia đạo hưng vượng. Cầu xin Thánh Mẫu, gia ân tác phúc, độ cho gia quyến chúng con an ninh, khang thái, cả năm của cải xung chu, ăn mặc không thiếu, tai tinh có chiếu, chế biến trừ cho, mọi sự không lo, cả nhà vui vẻ, ơn nhờ đức huệ.

Cúi mong ơn đức cao dầy, thương xót phù trì bảo hộ. lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng lượng cả soi xét, xin Thánh Mẫu chứng giám.

Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám

Cẩn tấu.

*Chú ý: Bài văn khấn trên đây chỉ nên sử dụng tại miếu thờ của bà chúa Liễu Hạnh. Bởi mỗi vị thần, mỗi vị chúa sẽ có bài cúng khác nhau.