Tứ Phủ Vạn Linh gồm những vị nào?
tuvivatamlinh Nội dung chính [Hiện]
Tín ngưỡng thờ Mẫu tại Việt Nam là một phần quan trọng của văn hóa tín ngưỡng dân gian. Nó phản ánh niềm tin sâu sắc của người dân vào sức mạnh siêu nhiên của con người và thế giới bên kia. Một phần quan trọng của tín ngưỡng này là khái niệm Tứ Phủ, bao gồm bốn vị Thần linh quan trọng.
Phủ Tầm Phương, biểu trưng bằng hình ảnh một ngựa trắng, là Thần bảo hộ trước mọi nguy hại và linh ám xấu. Phủ Địa Phương, đại diện cho mặt đất và vùng địa phương, đảm bảo sự ổn định và thịnh vượng. Phủ Trời là vị Thần đảm nhiệm vai trò liên quan đến thiên đàng và sự liên kết giữa con người và vũ trụ. Cuối cùng, Phủ Thủy là Thần bảo vệ trước nguy cơ liên quan đến nước và nguồn sống của con người.
Tứ Phủ thể hiện sự tôn thờ và tín ngưỡng sâu sắc của người dân Việt Nam đối với thế giới siêu nhiên, đồng thời cung cấp sự bảo vệ và hy vọng trong cuộc sống hàng ngày.
Tam Phủ Công Đồng – Tứ Phủ Vạn Linh
Tam phủ công đồng hoặc Tứ phủ Vạn Linh là một khái niệm rất quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu tại Việt Nam, đặc biệt là ở miền Bắc. Tứ phủ này bao gồm bốn vị thần khâm sai được tôn vinh và thờ cúng tại hầu hết các chùa miền Bắc. Đôi khi, cũng có những vị thần thuộc các văn hóa khác được kết nạp vào hệ thống này. Ví dụ, Nữ thần Thiên Y A Na của người Chăm được nhập vào hệ thống Tứ phủ và thờ cúng như Mẫu Thiên.
Tuy nhiên, có nhiều sự đa dạng và mâu thuẫn trong việc xác định vị thần Mẫu Thiên trong Tứ phủ. Trong khi một số tài liệu ghi nhận rằng Mẫu Thiên là Liễu Hạnh Công chúa và cũng được coi là Mẫu Địa phủ, vị Mẫu thứ tư, thì lại có những quan điểm khác cho rằng Mẫu Thiên có thể là một thần thể khác.
Tứ phủ thường được kết hợp với khái niệm Tam phủ, hệ thống ba vị mẫu đệ nhất, đệ nhị và đệ tam. Có tài liệu cho rằng Tứ phủ được xây dựng từ Tam phủ cộng thêm mẫu Liễu. Tuy nhiên, do tín ngưỡng thờ Mẫu được gìn giữ chủ yếu thông qua truyền khẩu và không có nhiều tài liệu rõ ràng, nên có sự đa dạng và khác biệt trong cách giải thích và hiểu biết về Tứ phủ, phụ thuộc vào từng vùng miền và nguồn gốc văn hóa cụ thể.
Tam Phủ Công Đồng gồm những vị Thần nào?
Khi nói đến tín ngưỡng thờ Mẫu hoặc Mẫu Tam - Tứ phủ, chúng ta thường nghĩ đến Tam Tòa Thánh Mẫu, với hình tượng của ba người "Mẹ". Những người này được coi là những người mẹ vĩ đại, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và bảo vệ cuộc sống gia đình, đất nước và xã hội.
Tuy nhiên, trong thực tế, đạo Mẫu không chỉ thờ cúng các vị thần nữ mà còn thờ cúng các vị thần nam và các vị thánh khác của Việt Nam. Hệ thống thần linh của Tứ phủ được thiết lập để chỉ ra vị trí của những vị thần này trong thần điện của tín ngưỡng thờ Tứ Phủ.
Do tính chất mở và linh hoạt của tín ngưỡng dân gian, qua thời gian, số lượng và danh sách các vị thần có thể có sự thay đổi. Tuy nhiên, vị trí và vai trò của các vị thần này trong thần điện vẫn giữ được tính ổn định và không thay đổi quá nhiều. Điều này thể hiện sự ổn định và sâu sắc của tín ngưỡng thờ Tứ Phủ trong văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Sơ đồ Tứ phủ vạn linh:
Theo thứ tự hàng từ trên xuống dưới bao gồm:
- Chư Phật: Đại diện hàng chư Phật có Phật Bà Quan Âm. Vị này có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong khi thỉnh đồng người ta không thỉnh Phật Bà Quan Âm .
- Vua Cha: Ngọc Hoàng Thượng Đế đại diện cho hàng Tứ Phủ Vua Cha. Vị này có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong khi thỉnh đồng người ta không thỉnh Ngọc Hoàng .
- Thánh Mẫu: Tam Tòa Thánh Mẫu cai quản ba miền với sắc áo đỏ, xanh, trắng đại diện cho từng cõi. Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên là hóa thân của bà là Mẫu Liễu Hạnh, tượng trưng cho cõi trời. Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn tượng trưng cho cõi rừng. Mẫu Đệ Tam Thoải phủ tượng trưng cho cõi nước. Một số tài liệu có đề cập về Mẫu Đệ Tứ Địa phủ, tượng trưng cho cõi đất. Theo cơ sở khảo cứu các huyền tích và các bản văn chầu, khoa cúng thì người ta cho rằng trong thần điện của tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ có bốn vị Thánh Mẫu bao gồm: Thánh Mẫu Cửu Trùng, Thánh Mẫu Thần Chủ (Mẫu Liễu Hạnh), Mẫu Thoải và Thánh Mẫu Thượng Ngàn.
- Quan Lớn: Đều có hóa thân là các nhân vật lững lẫy, mở mang bờ cõi, bảo vệ xã tắc an bình. Thêm nữa, sự xuất hiện của các vị thần nam thể hiện sự hài hòa âm dương, sự đa dạng, phi cực đoan trong quan điểm của người Việt.
- Chầu Bà
- Ông Hoàng: Đều có hóa thân là các nhân vật lững lẫy, mở mang bờ cõi, bảo vệ xã tắc an bình. Thêm nữa, sự xuất hiện của các vị thần nam thể hiện sự hài hòa âm dương, sự đa dạng, phi cực đoan trong quan điểm của người Việt.
- Thánh Cô
- Thánh Cậu
Phía dưới bao giờ cũng có Ngũ Hổ và thượng xà có hai Ông Lốt. Ngoài ra còn có quan văn, võ tướng, tả hữu hầu cận, cùng ngàn vạn thần binh, thần tướng là bộ hạ của từng vị Thánh trong Tứ phủ và các thần linh bản xứ nơi các Thánh giáng xuống.
Sự giống nhau của các vị Thần trong Tứ Phủ
Trong Tứ Phủ Vạn Linh, các vị Thần không tu tập như các vị thần trong các hệ thống tôn giáo khác. Thay vào đó, họ đều là những người thực sự, có công lao với nhân dân và đất nước. Được thờ cúng bởi nhiều người, họ tích lũy được nhiều công đức và trở thành các vị "Thần". Các nhân vật nổi tiếng trong lịch sử như Quốc Mẫu Âu Cơ, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Nguyên Phi Ỷ Lan, đều là những nhân vật lịch sử được thờ trong hệ thống Thần linh Tứ Phủ.
Sự giống nhau của các vị Thần Tứ Phủ Vạn Linh là họ đều là "Nhân Thần". Ban đầu, họ là những người bình thường, có tham gia vào các sự kiện của cuộc sống như bất kỳ ai khác. Tuy nhiên, Tứ Phủ coi trọng sự tu tập nhân tính và lòng trung thành, và chính điều này đã khiến cho họ được thăng tiến thành các vị Thần được thờ cúng.
Tại sao có sự phân chia cấp bậc trong Tứ Phủ vạn linh?
Đạo Mẫu là một tín ngưỡng kết hợp nhiều yếu tố từ Phật giáo và Đạo giáo, và do đó, một số Thần và Phật từ hai tôn giáo này đã được đưa vào thờ cúng trong thần điện Tứ Phủ. Ví dụ, các vị thần như Phật Thích Ca, Quán Thế Âm, Ngọc Hoàng Thượng Đế thường được thờ cúng và đặt ở ngôi cao hơn so với Thánh Mẫu. Tuy nhiên, tín đồ thường tập trung vào việc thờ tự và các sinh hoạt tín ngưỡng xoay quanh hàng Thánh Mẫu và các vị thần dưới cấp độ này.
Hệ thống Tứ Phủ Vạn Linh tuân thủ một quy tắc phân chia tương đối thống nhất theo ba cõi: Thiên phủ (cõi trời), Nhạc phủ (cõi rừng núi), Thoải phủ (cõi nước), và Địa phủ (cõi đất). Mỗi cõi này có các vị Thần, Thánh, quan, chầu, hoàng tử, cô cậu tương ứng, và chúng được phân biệt dựa vào màu sắc và trang phục. Cụ thể như: trong cõi trời (Thiên phủ), các vị Thần như Mẫu Thượng Thiên, Quan Đệ nhất, Chầu Đệ nhất, Ông Hoàng Cả, Cô Chín, Cậu cả thường được đại diện bằng màu đỏ. Trong cõi rừng núi (Nhạc phủ), màu xanh lá cây và màu chàm thường được sử dụng. Còn trong cõi nước (Thoải phủ) và cõi đất (Địa phủ), màu trắng và màu vàng tương ứng thường được áp dụng.
